Millî Mücadele Döneminde Eskişehir

Mondros Mütarekesi’nin imzalanmasından hemen sonra işgale uğrayıp, konumu itibariyle birçok askerî ve siyasi gelişmeye ev sahipliği yapan kentlerden birisi de Eskişehir’dir. Ocak 1919’da İngiliz işgaline maruz kalan kent, 20 Haziran 1921’de daha ağır sonuçlar doğuran Yunan işgaline uğradı. İşgalin sona erdirildiği 2 Eylül 1922 tarihine kadar kentte askerî ve siyasi birçok önemli olay cereyan etti ki bu kenti âdeta Millî Mücade’lenin yükünü çeken bir merkez konumuna soktu. Askerî anlamda hiç şüphesiz Millî Mücadele’nin en önemli vuruşmaları bu bölgede gerçekleşti. Önce Ali Fuat Paşa’nın İngiliz işgalini sona erdirmek amacıyla gerçekleştirdiği I. ve II. Eskişehir Harekâtları sonra da I. ve II. İnönü Muharebeleri, Kütahya-Eskişehir Savaşları, Batı Cephesi karargâhının burada bulunması ve ordunun ikmali konusundaki çabalar bölgenin askerî önemini göstermektedir. İşgal ve savaşlar, kentin kurtarıldığı 2 Eylül 1922 tarihine gelindiğinde yanmış, yıkılmış ve yorgun bir şehir bırakmıştır. Kentteki İstanbul Hükûmeti yanlısı idareciler Batı Anadolu’daki Millî Mücadele hareketi ve Sivas Kongresi karşısında sergiledikleri kötü yönetimle İstanbul ile Anadolu arasındaki siyasi mücadelelerin ilginç bir örneğini göstermişlerdir. Halkın direnişini ve Millî Mücadele’ye verdiği desteği gören Kolordu Kumandanı Kiraz Hamdi Paşa İstanbul’a kaçmış, Mutasarrıf Hilmi Bey de katledilmiştir. Millî Mücadele’nin ilk günlerinden itibaren duyarlılık gösteren ve desteğini esirgemeyen bu kentte, İngiliz işgalinin sona erdirilmesinden sonra süratle teşkilatlanmaya geçilmiş ve Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti oluşturularak mücadele daha sistemli bir şekil almıştır. Çerkez Ethem Olayı, Yeşil Ordu Hareketi, Eskişehir İstiklal Mahkemesi, Ayn-Pe istihbarat teşkilatının kurulması gibi gelişmeler de kenti Millî Mücadele tarihinin en önemli merkezlerinden birisi yapmıştır.Millî Mücadele’de Mustafa Kemal Paşa’nın en büyük destekçisi hiç şüphesiz Anadolu halkıdır. Gerek askerî, gerekse sivil yapılanmanın her aşamasında en büyük dayanak halk desteğidir. Mustafa Kemal Paşa Millî Mücadele’nin başından itibaren bu halk desteğini yanında hissetmiş ve başarı kazanılmasında da halkın desteği en büyük amil olmuştur. Mustafa Kemal Paşa’ya en büyük desteklerden birisi de Eskişehir halkından gelmiştir. Kent Millî Mücadele’nin ilk anlarından itibaren büyük bir kaos ve çatışma ortamının içinde kalmış; kentte millî kuvvetlerin söz sahibi olmasından sonra mücadelenin de seyri değişmiş, âdeta zaferin ilk müjdeleri alınmıştır. Heyet-i Temsiliye’nin Batı Anadolu millî mücadelesi üzerindeki etkisi ancak bu kentin elde edilmesiyle sağlanabilmiş ve ortak hareket etme imkânı bulunmuş; bir strateji birliği sağlanmıştır. Sonuçta mazlum ve mağdur Türk milleti, makus talihini burada yenmiştir.

Atıf vermek için tıklayın.

Not: Crossref'te bulunan "Actions" sekmesi üzerinden atıf metnine ulaşabilirsiniz.