Ders Kitaplarında İnsan Hakları Projesi
İnsan Hakları Eğitimi On Yılı Ulusal Komitesinin istemi üzerine Tarih Vakfı'nın, Türkiye Bilimler Akademisi'nin şemsiyesi altında, Türkiye İnsan Hakları Vakfı'nın uzmanlığı, ve Avrupa Komisyonu ile Açık Toplum Enstitüsü'nün mali desteği ile 2002 yılından beri yürütmekte olduğu Ders Kitaplarında İnsan Hakları Projesinde varılan sonuçlar, ders kitapları ve eğitim ortamı konusunda Milli Eğitim Bakanlığı ve tüm eğitim camiasına yönelik tavsiyeler biçiminde aşağıda sunulmaktadır.
Projenin temel amaçları, ders kitapları ve eğitim programı ile ilişkili tüm aktörlerin (karar vericiler, eğitimciler, ders kitabı yazarları ve yayıncıları, veliler) ilgisini bu konuya çekmek; ders kitaplarının, insan hakları ve demokrasi kültürünün ana kriterleri çerçevesinde biçim, içerik ve pedagojik yöntemler açısından var olan durumunu saptamak; var olandan yola çıkarak olması gerekene ulaşmak konusunda uygulanabilir somut öneriler geliştirmek idi. 2001-2002 akademik yılında çok sayıda öğretim üyesi ve uzmanın bir araya gelerek oluşturduğu kriterler ışığında 287 gönüllü, her branştan toplam 190 ilk ve ortaöğretim ders kitabını tarayarak insan hakları açısından sorunlu öğeleri saptadılar. Bu tarama sonuçları, ve onlardan yola çıkarak geliştirilen eğitim sistemine ve onun içinde ders kitaplarına yönelik bakış açısı ve öneriler, Ders Kitaplarında İnsan Hakları: Tarama Sonuçları; İnsan Haklarına Saygılı Ders Kitapları İçin; İnsan Haklarına Saygılı Bir Eğitim Ortamına Doğru başlıkları altında kitaplaştırılmıştır. Kamuoyuna 9-10 Aralık 2003'te sunulan bu çalışmanın sonuçları, 16-18 Nisan 2004 tarihlerinde İnsan Hakları Eğitimi ve Ders Kitapları Araştırması başlıklı uluslararası sempozyumda tartışılmıştır. Ayrıca altı ilde 300 öğretmen ve 1200 öğrenciye uygulanan insan hakları tutumlarına ilişkin anketin sonuçlarını içeren kitap basım aşamasındadır .
Öğretmenlerin kendi pratiklerine ve eğitim ortamına sorgulayıcı biçimde yaklaşmalarını hedefleyen kitabın tanıtımı ve yaygınlaştırılması amacıyla beş ilde Eğitici Eğitimi Seminerleri verilmiştir. Bu duyarlılığın sürdürülebilirliğini ve bir sivil etkinlik alanına dönüşmesini sağlamak amacıyla beş ilde ders kitaplarında insan hakları konusunu izlemek üzere Çalışma Grupları oluşturulmuştur.
Proje, öğretmenler, öğrenciler, Talim Terbiye Kurulu üyeleri, ders kitabı yazarları, veliler ve akademisyenlerin bir araya gelerek, Ders Kitaplarında İnsan Hakları konusu bağlamında yeni İlköğretim Müfredatı'nı değerlendirdikleri Tüm Taraflar Toplantısı ile 14 Aralık 2004'te son bulmuştur.
Aşağıda sunulan değerlendirme ve tavsiyeler, çok geniş bir tartışma ve araştırma çabası içeren bu üç yıllık çalışmanın sonuçlarıdır.