Şırnak Aşiretlerinin Millî Mücadeledeki Tutumları

Dünya siyasetine hâkim devletler ile bu devletlerin politik ve ekonomik hedefleri arasında bulunan görece zayıf devlet ve toplumları arasında süregelen mücadele, I. Dünya Savaşı ile zirve noktasına ulaşmıştır. Bu süreçte oldukça zayıflayan Osmanlı Devleti’nin Anadolu’ya sıkıştırılmış halkı yeni bir mücadele dönemi ile karşı karşıya kalmıştır. Kurtuluş Savaşı yıllarında toplum-devlet ilişkileri ve bu ilişkileri sekteye uğratmaya çalışan misyoner unsurlar ile İtilaf devletleri işbirlikçilerinin çalışmaları, Anadolu halklarının kaderi üzerinde belirleyici bir etkiye sahip olmuştur. Özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da etkin bir güç unsuru olarak öne çıkan aşiretler, İtilaf devletlerine hizmet eden misyoner güçlerin hedefi haline gelmiş ve bu misyonerler aşiretleri kendi taraflarına çekmek için çeşitli faaliyetlerde bulunmuşlardır. Anadolu topraklarının dört bir tarafında ortaya çıkan işgal girişimleri ve misyoner faaliyetleri Şırnak çevresinde de görülmüştür. Coğrafi olarak Van, Bitlis ve Diyarbakır vilayetlerinin sınırlarında yer alan Şırnak’ın bu dönemde İngiliz hâkimiyetindeki Musul’a yakın olması önemini daha da arttırmıştır. Mustafa Kemal’in Erzurum Kongresi sonrasında Doğu ve Güneydoğu Anadolu’daki aşiret ağalarına gönderdiği ve Anadolu’nun içinde bulunduğu şartları ve başlattığı mücadelenin ana hatlarıyla özelliklerini dile getirdiği mektuplarında Şırnak aşiret ağalarının isimleri de yer almıştır. Mondros Mütarekesi’nden sonra Mustafa Kemal’in liderliğinde Anadolu ve Rumeli’nin çeşitli şehirlerinde kurulan Anadolu ve Rumeli Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti’nin bir şubesi de Şırnak’ta kurulmuştur. Bu dönemde Şırnak aşiret ağalarının Millî Mücadele’ye bağlılıklarını bildirmeleri, İngilizleri ve onların destekçilerini rahatsız etmiştir. Bu çalışmada, Millî Mücadele’ye yerel bir perspektiften bakılarak Şırnak ve çevresinde yaşanan gelişmeler ve Şırnak aşiret ağalarının bu dönemdeki faaliyetleri hakkında bilgiler verilmiştir. Araştırmanın temel kaynakları konu ile ilgili Osmanlı Arşivi’nde yer alan vesikalar ve döneme ait Şırnak halkının elinde bulunan belgelerdir. Çalışma, Millî Mücadele’nin Güney ve Doğu cepheleri ile ilgili araştırmalara katkı sağlayacaktır.

Atıf vermek için tıklayın.

Not: Crossref'te bulunan "Actions" sekmesi üzerinden atıf metnine ulaşabilirsiniz.