Millî Mücadele Döneminde Tunceli (Dersim)

Birinci Dünya Savaşı ve Millî Mücadele’de Mamuretülaziz Vilayeti’ne bağlı olan Dersim Sancağı; Çemişgezek, Çarsancak, Ovacık, Nazımiye ve Mazgirt kazalarından oluşmaktadır. Dersim (Tunceli), sahip olduğu coğrafi konum ve sosyolojik yapısı nedeniyle Osmanlı Devleti döneminde ve erken Cumhuriyet döneminde bir dizi toplumsal hadiselere sahne olmuştur. Birinci Dünya Savaşı esnasında Rusların Van ve Bitlis’i işgal etmesi üzerine Dersim ve çevresi Rus işgaline açık hale gelmiştir. Öteden beri mahallî idare ile uyum problemi yaşayan ve Rus telkinleri etkisi altında kalan bazı aşiretler Doğu Dersim bölgesinde isyan etmişse de alınan tedbirlerle asayiş tesis edilmiştir. Bu süreçte birtakım aşiretlerin taşkınlıklarının aksine Rus işgalinin Dersim’i de kapsayacağı kaygısı ve vatanseverlik duygusu ile hareket eden Dersim aşiretleri, Osmanlı ordusu ile birlikte hareket ederek, oluşturdukları milis kuvvetlerle Ruslara karşı mücadele etmiştir. 1919 yılı sonlarında Fransızlar tarafından Antep, Urfa ve Maraş işgal edildiğinde, Dersim Sancağı’ndan İtilaf devletleri temsilcilerine, İstanbul Hükümeti’ne ve Temsil Heyeti’ne protesto telgrafları çekilmiştir. Çok sayıda aşiret reisinin imzalarının yer aldığı protesto telgraflarında İzmir’in işgalinin Wilson Prensiplerine aykırı olduğu, Paris Konferansı’ndan çıkan kararın hayal kırıklığı oluşturduğu, gerçekleşen bu işgalin kabul edilemeyeceği vurgulanmıştır. Millî Mücadele’de meydana gelen Koçgiri İsyanı nedeniyle Dersim ve çevresinde bir süre istikrarsızlık meydana gelmiştir. Geleneksel eşkıyalıktan ziyade politik ve siyasi bir amaç taşıyan Koçgiri İsyanı geniş bir toplumsal taban bulamamış ve kısa süre içerisinde kontrol altına alınmıştır.

Atıf vermek için tıklayın.

Not: Crossref'te bulunan "Actions" sekmesi üzerinden atıf metnine ulaşabilirsiniz.