Millî Mücadele Döneminde Diyarbakır ve Çevresinde Din Adamlarının Faaliyetleri

Dünyanın ilk büyük uygarlıklarının inşa edildiği Güneydoğu Anadolu bölgesinde, eskiçağlardan beri inançlar ve din adamları kitleler üzerinde büyük etkiler bıraktı. Türk’ün son büyük bağımsızlık mücadelesi sırasında da bu sosyolojik gerçek bir kez daha kendini gösterdi. Çoğu din adamı, Millî Mücadele döneminde bölge halkına Mustafa Kemal Atatürk ve millî birliklere destek olmaları çağrısında bulundu. Amasya, Erzurum ve Sivas’ta Türk vatanının bölünmez bütünlüğüne yönelik yapılan vurgu Diyarbakır yöresinde millî şuura sahip din adamları tarafından seslendirildi. Müftüler, imam ve hatipler, vaizler ve tarikat şeyhleri bir taraftan halkı cepheye mobilize ederken diğer taraftan ayrılıkçı eylemlere karşı insanları uyardı. Sakarya Meydan Muharebesi ve Büyük Taarruz öncesinde Diyarbakırlıların, Türk ordusuna yaptığı lojistik yardımlarda din adamlarının söylemleri bir hayli etkili oldu. Bu çalışmada arşiv belgeleri, süreli yayınlar ve orijinal kaynaklar ışığında spesifik olarak Millî Mücadele’ye arka çıkan Diyarbakırlı manevi önderlerin çabaları göz önüne serildi. O kişilerin önemli bir bölümü, Anadolu fetvasına imzalarını atarak tüm tehditleri hiçe saydı. Diyarbakır Müftüsü, Lice Müftüsü, Silvan Müftüsü ve Ergani Müftüsünün yanı sıra onlarca din adamı, işgal edilmeyen topraklarda ikamet etmelerine rağmen millî birlik ve beraberliğin pekişmesine katkı sağladı. Diyarbakır yöresindeki cami, mescit ve dergâhlar din adamları tarafından vatandaşları bilinçlendirmek amacıyla kullanıldı. Bütün bu gayretler ülke genelinde kardeşlik atmosferinin oluşmasında itici bir güç olarak öne çıktı.

Atıf vermek için tıklayın.

Not: Crossref'te bulunan "Actions" sekmesi üzerinden atıf metnine ulaşabilirsiniz.