Millî Mücadele Döneminde Muş

Millî Mücadele yıllarında Bitlis Vilayeti’ne bağlı olan Muş Sancağı, Malazgirt, Bulanık ve Varto kazalarından oluşmaktaydı. Bu durum idari açıdan birçok sorun ortaya çıkardığından, Muş siyasi temsilcilerinin teşebbüsü ile müstakil bir hale dönüştürülmüştür. Birinci Dünya Savaşı öncesinde ve sonrasında Muş ve çevresi Ermeni komiteleri için önemli bir tahrik merkezi haline gelmiş, başta Rusya olmak üzere, İngiltere ve Fransa bölgedeki Ermeni komiteleri ile yakın temas içinde olmuşlardır. Savaş sırasındaki Rus işgali ve Ermeni komitelerinin bölgedeki faaliyetleri büyük Müslüman göçü ve katliamına sebep olmuştur. Muş muhacirleri Anadolu’nun farklı şehirlerine dağılmışlar, en yakın bölge olan Siirt’ten Bursa’ya kadar olan sahaya yayılmışlar, gittikleri şehirlerde birçok sorunla karşılaşmışlardır. Nüfusu yarı yarıya azalan Muş Sancağı savaştan sonra tekrar toparlanma devresine girmiş, harap olan Muş ve kazalarının kendilerini siyasi, iktisadi ve sosyal yönden toparlayabilmeleri maddi imkânsızlıklar ve insan faktörü sebebiyle onlarca yıl sürmüştür. Muş memurlarının uzun süre maaş alamamaları nedeniyle çeşitli yoksuzluklara yönelmeleri, aşiretler arasındaki mücadeleler ve çetelerin gasp ve yağmaları bölgede asayişi ve devlet düzenini ortadan kaldırmıştır. Bu çalışma dört yıllık bir süre içinde Muş ve çevresinde yaşanan bu temel meseleleri, ulaşım, eğitim, iktisadi hayat ve siyasi temsil gibi konuları dönemin kaynakları çerçevesinde ele alarak değerlendirmeye gayret edecektir.

Atıf vermek için tıklayın.

Not: Crossref'te bulunan "Actions" sekmesi üzerinden atıf metnine ulaşabilirsiniz.