Millî Mücadele Döneminde Iğdır

I. Dünya Savaşı devam ediyorken meydana gelen Rus İhtilalleri, Kafkasya Cephesi’nin kaderini doğrudan etkilemiştir. 1917 Rus İhtilalleri sonucunda imzalanan mütarekelerle Rusya bölgeden çekilirken onların yerini Gürcü ve Ermeniler almaya başlamıştı. Özellikle Ermenilerin bölgedeki Müslümanlara mezalimine son vermek amacıyla Şubat 1918’de başlayan ileri harekât çerçevesinde Iğdır, 20 Mayıs 1918’de Türk ordusu tarafından zapt edilmiştir. Böylece yaklaşık 180 yıl sonra bölgede tekrar Osmanlı hâkimiyeti kurulmuştur. Ancak bu durum çok kısa sürmüş, I. Dünya Savaşı’nın sonunda Türk ordusu bölgeyi tahliye etmek zorunda kalmıştır. Bölgedeki Türk-Müslüman varlığını korumak için 29 Ekim 1918’de Aras-Türk Hükûmeti kurulmuş ve Kars’ta kurulan Kars İslam Şurası ile ortak hareket etmeye çalışılmıştır. Fakat Aralık 1918 sonlarında Aras-Türk Hükûmeti bölgeye saldıran Ermeniler tarafından yıkılmıştır. Iğdır ve çevresi Ocak 1919’da kurulan Cenûb-i Garbî Kafkas Hükûmeti’nin sınırları içerisinde yer almıştır. Ancak bu hükûmetin de Nisan 1919’da İngilizler tarafından yıkılması üzerine bölge Türk-Müslüman halkı özellikle Ermeniler karşısında zor günler geçirmiştir. 1920 Ocak ayında Osmanlı Mebusan Meclisi’nde ilan edilen Misâk-i Millî’nin bir parçası olan Iğdır, Ermenistan Harekâtı sonunda imzalanan Gümrü Antlaşması ile Türkiye’ye verilmiştir. Türkiye’nin Iğdır’daki hâkimiyeti, Moskova ve Kars Antlaşmalarıyla da tasdik edilmiştir. Bayezid Sancağı’na kaza statüsünde bağlanan Iğdır, TBMM’de çıkarılan kanunlarla Türkiye’nin idarî ve iktisadi düzenine adapte etmeye çalışılmıştır.

Atıf vermek için tıklayın.

Not: Crossref'te bulunan "Actions" sekmesi üzerinden atıf metnine ulaşabilirsiniz.