Millî Mücadele Döneminde Bitlis

Birinci Dünya Savaşı’nda Rus işgaline uğrayan Bitlis, Ruslarla birlikte hareket eden Ermeni çetelerinin yıkımına uğramış, halk katliamlara maruz kalmış, bu katliamlardan kurtulabilmek için göç etmiştir. Mustafa Kemal Paşa komutasındaki XVI. Kolordu Bitlis’i Rus işgalinden 8 Ağustos 1916 tarihinde kurtarmış, fakat işgal esnasında yaşadığı büyük yıkımdan dolayı şehir uzun yıllar eski durumuna gelememiştir. Mondros Mütarekesi’nin 24. maddesine göre Vilâyât-ı Sitte’nin geleceğinin tehlikeye düşmesi, bu vilayetler içinde yer alan Bitlis’in Ermenilere verileceği fikrini ortaya çıkarmış, ahali zaman kaybetmeden kuva-yı milliye teşkilatlarını oluşturup bir oldubittiye karşı konumunu belirlemeye çalışmıştır. Bitlis’te kurulan Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, Erzurum ve Sivas kongrelerine katılarak bölgelerindeki ayrılıkçı hareketlere karşı millî düşüncenin yanında yer almıştır. Bölgede ayrılıkçı hareketleri destekleyen İngilizlere hem aşiret reisleri hem de Bitlis halkı itibar etmemiş, kongrelerde alınan kararlara uyarak Kürt Teali Cemiyeti’nin çalışmalarını neticesiz bırakmışlardır. Millî Mücadele’ye tam destek veren Bitlis, Büyük Millet Meclisi’nin açılmasıyla müdafaa-i hukuk taraftarı kişileri seçip meclise göndermiştir. Bitlis halkı işgaller karşısında tepki verdiği gibi, kazanılan zaferler sonrasında da tebrik mesajlarını gerekli yerlere iletmiştir. Dönem içinde vilayete bağlı olan Muş ve Siirt sancakları müstakil birer il olarak ele alınacaktır. Bu çalışmada, belirlenen bir sayfa aralığında, Bitlis Sancağı’nda (Merkez, Ahlat, Mutki ve Hizan kazalarında) 1918-1922 yılları arasında yaşanan askeri, siyasi, iktisadi ve sosyal olaylar arşiv belgeleri ve dönemin kaynakları ışığında ele alınmaya çalışılacaktır.

Atıf vermek için tıklayın.

Not: Crossref'te bulunan "Actions" sekmesi üzerinden atıf metnine ulaşabilirsiniz.