Millî Mücadele Döneminde Rize

Millî Mücadele döneminde Rize, Trabzon Vilayeti’ne bağlı Lazistan Sancağı’nın merkeziydi. Bu dönemde Ahmet Faik (Günday), Eşref, Esat ve Hurşit Beyler Rize Mutasarrıflığı’da bulunmuşlardır. Trabzon Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’ne bağlı olarak kurulan Rize Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, Millî Mücadele faaliyetlerinin düzenlenmesinde öncülük etmiştir. Rize’nin ileri gelen Mataracızade, Tuzcuzade, Lazoğlu, Güvelioğlu gibi ileri gelen ailelerine mensup olanlar Cemiyet’in yönetiminde bulunmuşlardır. Mitinglerde Rize’ye yönelik Ermeni ve Rum istekleri, Sevr Antlaşması, İzmir ve İstanbul’un işgali protesto edilmiştir. Rize’den TBMM’ye altı milletvekili katılmıştır. Milletvekillerinden Osman Nuri (Özgen) Bey, Rusya’dan alınacak silah, cephane ve diğer savaş malzemelerinin alım ve sevkiyle görevlendirilmiştir. Rizeli denizciler, İstanbul ve Karadeniz limanlarından Anadolu’ya silah nakliyatında büyük yararlıklar göstermişlerdir. Rizeli motorcular, Batum’dan yükledikleri silah ve cephaneyi Karadeniz limanlarına ulaştırmışlardır. Rize’de başta kan gütme adetlerinden kaynaklanan cinayetler olmak üzere muhtelif asayişsizlik olayları yaşanmaktaydı. Mutasarrıf Faik Bey, öncelikle Rize Sancağı’ndaki birçok mahkûmun Millî Mücadeleye katılmalarını sağlamıştır. Bunlardan birçoğu Rizeli diğer gönüllülerle birlikte İpsiz Recep çetesine katılmışlardır. Mustafa Kemal Paşa, Millî Mücadele ve sonrasında Rize’ye büyük bir ilgi göstermiştir. Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Başkanı Mataracızade Mehmet Bey’le Milletvekili Osman (Özgen) Bey, Mustafa Kemal Paşa’yla sürekli irtibat halinde olmuşlardır. Gazi Mustafa Kemal Paşa, 1923 yılında Rizelilerin hemşerilik teklifini kabul etmiş, ayrıca 17-18 Eylül 1924 tarihinde Rize’yi ziyaret etmiştir. Cumhuriyet’in ilan edildiği tarihte liva (sancak) merkezi olan Rize, 1924 yılında Pazar (Atina), Hopa ve Merkez kazadan oluşan vilayete dönüştürülmüştür.

Atıf vermek için tıklayın.

Not: Crossref'te bulunan "Actions" sekmesi üzerinden atıf metnine ulaşabilirsiniz.