Millî Mücadele Döneminde Karaman

Tarihi günümüzden yaklaşık 8 bin yıl öncesine kadar giden Karaman, Anadolu’nun iç kesimlerinden Akdeniz’e geçiş güzergâhı üzerinde verimli bir ovada kurulmuştur. Şehirde Pers, Roma, Selçuklu gibi birçok medeniyetin izleri bulunmaktadır. Bununla birlikte şehrin önemi ve temel yapısı Karamanoğulları Beyliği’nin kurulması ve gelişimiyle oluşmuştur. Karamanoğulları zamanında en parlak dönemini yaşayan Karaman, Osmanlı Devleti’nin 30 Ekim 1918’de imzaladığı Mondros Mütarekesi günlerinde yaklaşık 1.300 haneden müteşekkil ortalama bir Anadolu kazası görünümündeydi. Kazanın Bağdat Demiryolu Hattı üzerinde olması mütareke ile ortaya çıkan askerî ve ekonomik hareketliliğin kaza ve çevresinde görülmesine neden oldu. Mütareke sonrası Karaman, Anadolu’da yaşanan işgal faaliyetlerine doğrudan maruz kalmadı. Fakat işgallerin yansımalarının ve işgalci devletlerin faaliyetlerinin dolaylı olarak görüldüğü yerleşim yerlerinden birisiydi. Mütarekenin başlarında, kazanın hem tahıl üretim merkezlerinden olması hem de depolama kapasitesi, Karaman ve çevresine Fransızların ilgisini artırdı. Fransızların bölgedeki zahireyi güneye sevk etmek istemesi kaza ve çevresinde teşkilatlanan Kuvâ-yı Milliye’nin ve askerî yetkililerin tepkisine neden oldu. Bu durum merkezî hükümet ile mahallî idareciler arasında kriz çıkardı. Güneyde Fransızların işgal sahasını genişletmeleri hükümetin birtakım hızlı ve plansız kararlar almasına neden oldu. Bunun bir sonucu olarak Karaman demiryolu hattı üzerinde dönemin en büyük tren facialarından biri yaşandı. Ayrıca Delibaş Mehmet isyanının tesirleri Konya Vilayeti’nin birçok kazasında olduğu gibi Karaman ve çevresinde de görüldü. Özetle mütareke ile Anadolu’da oluşan kargaşa ve yeniden yapılanma sürecinin ortaya çıkardığı olayların Karaman’a yansımaları oldu. Yaşanan bütün bu olumsuzluklara karşın Karaman, Millî Mücadele’nin bütün aşamalarını yakından izleyen ve destekleyen yerleşim yerleri arasında bulundu. Bu çalışma, özellikle arşiv belgeleri, telif ve tetkik eserler ışığında Mütareke ve Millî Mücadele döneminde Karaman’da yaşanan gelişmeleri incelemeyi hedeflemiştir. Ulaşılan kaynaklardan hareketle kazadaki askerî faaliyetler, Konya’daki ayaklanmaların Karaman’a yansıması, Mandason-Arıkören arasında yaşanan tren faciası, zahire meselesi ve kazanın Millî Mücadele’ye olan katkısı ve desteği ortaya konulmuştur. Çalışma belirtilen dönemde bir Anadolu kentinin askerî, ekonomik ve siyasi görünümünü yansıtmaktadır.

Atıf vermek için tıklayın.

Not: Crossref'te bulunan "Actions" sekmesi üzerinden atıf metnine ulaşabilirsiniz.