Millî Mücadele Döneminde Çankırı

Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’nda yenilmesi ve Mondros Ateşkes Antlaşması’nı imzalayarak teslim olmasının ardından toprakları işgal edilmeye başlanmıştır. Bu işgallere karşı çıkan Türk milleti Mustafa Kemal Paşa liderliğinde Türk İstiklal Harbi olarak da adlandırılan Kurtuluş Savaşı’nı başlatmıştır. Bir ölüm kalım mücadelesi olan direnişin merkezi Ankara kenti ve burada açılan Türkiye Büyük Millet Meclisi olmuştur. Çalışmamızın konusu olan Çankırı, Ankara’nın hemen kuzeyinde yer alan bir kenttir. Ne Birinci Dünya Savaşı sırasında ne de Türk İstiklal Harbi sırasında işgale uğramamıştır. Ancak Çankırı savaşın getirdiği acıları ve başta sosyal ve ekonomik sıkıntılar olmak üzere her türlü sorunu oldukça yoğun hissetmiştir. Savaşabilecek durumda olan erkekler cepheye koşarken, geride kalan çocuk, yaşlı, engelli erkekler ve kadınlar savaşın ve yaşamın tüm yükünü omuzlamak zorunda kalmışlardır. İlk andan itibaren işgallere karşı olduğunu gösteren Çankırı halkı özellikle İzmir’in işgalinin ardından İstanbul’a çektiği telgraflarla ve düzenlediği etkinliklerle tepkilerini yüksek sesle dile getirmiş, direnişin liderliğini yapan Mustafa Kemal Paşa’ya olan bağlılığını göstermiştir. Çankırı, bulunduğu coğrafi konum itibariyle de özel bir öneme sahip olmuştur. İstanbul’dan Anadolu’ya götürülmek üzere kaçırılanlarla birlikte Sovyet Rusya’dan yardım olarak gönderilen ve Doğu’dan deniz yoluyla gelen silah, cephane ve diğer malzemelerin Ankara’ya ulaştırılmasını sağlayan önemli bir yol üzerindedir. Direnişe katılmak veya Ankara’ya ulaşmak isteyenler de aynı yolu kullanmıştır. Buradan geçenler içerisinde çok sayıda önemli devlet adamı, asker, yazar, şair ve diplomat bulunmaktadır. İnebolu’dan başlayan ve Kastamonu ile Çankırı’dan geçerek Ankara’ya ulaşan bu yol, TBMM Hükümeti’nin dünyaya açılan kapısı olmuştur. “İstiklal Yolu” üzerinde yer alan Çankırı halkı, Türk askerinin ihtiyacı olan silah, cephane ve diğer malzemelerin taşınmasında büyük özveri ve fedakarlıklar göstermiştir. Bu süreçte yaşananlar birçok hüzünlü hikâye ve şiire konu olmuştur. Birinci TBMM’de 7 milletvekili ile temsil edilmiş, her dönem TBMM ve Mustafa Kemal Paşa’nın yanında yer almış ve millî direnişe destek vermiş olan Çankırı halkı, meclise karşı kışkırtmalara kapılmamış, isyanlara destek vermemiştir. Asker kaçaklarını önlemek, asayiş sorunlarını gidermek ve isyanları bastırmak için olağanüstü yetkili mahkemelerin kurulduğu dönemde Çankırı, Birinci ve İkinci Kastamonu İstiklal Mahkemelerinin sorumluluk alanında yer almıştır. Cephede yaralanan askerlerin tedavisinde önemli bir nokta olmuş ve burada kurulan Memleket Hastanesi 500 yatak kapasitesine kadar çıkmıştır.

Atıf vermek için tıklayın.

Not: Crossref'te bulunan "Actions" sekmesi üzerinden atıf metnine ulaşabilirsiniz.