Hatay’ın İşgali ve Kurtuluşu

Mondros Ateşkes Antlaşması’ndan Anadolu topraklarındaki ilk işgaller Hatay bölgesinde yaşandı. İlk olarak İskenderun 9 Kasım 1918’de İngilizler tarafından işgal edildi. İngilizlerin ardından bölgeye asker çıkaran Fransızlar; 27 Kasım 1918’de İskenderun, Belen, Antakya ve Harim kazalarını içine alan İskenderun Sancağı’nı kurarak başına Fransız bir askerî vali tayin ettiler. Fransızlarla ortak hareket eden Ermenilerin kindar ve acımasız davranışları, Hatay yöresinde silahlı direnişin erken başlamasına neden oldu. Hatay direnişi, yoğunlukla bölgenin kuzeyindeki Gâvur Dağları ile daha güneyde kalan Amik Ovası-Kürt Dağı ve Antakya-Kuseyr yörelerinde cereyan etti. Hatay’ın kuzeyinde kalan İskenderun-Dörtyol kesimlerinde Kara Hasan, Hakkı Bey gibi Kuvâ-yı Milliyeciler ön plana çıkarken güneyde ise Tayfur Mürsel, Asım Bey, Ahmet Türkmen gibi isimler önemli yer tuttu. Hatay direnişi, Mustafa Kemal Paşa öncülüğündeki Millî Mücadele hareketi ile kurulan irtibat neticesinde daha organize hâle geldi ve Hatay, Millî Mücadele’nin Güney Cephesi’ne dâhil oldu. Bölgede çarpışmalar devam ederken Türkiye ile Fransa arasında, 20 Ekim 1921 tarihinde Ankara İtilafnamesi imzalandı. Böylece iki devlet arasındaki savaş hali sona erdi ve Türkiye-Suriye sınırı çizildi. Bu antlaşma ile Dörtyol (Payas dâhil) ve Hassa Türkiye sınırları içinde kalırken İskenderun bölgesi için özel bir idare şekli kurulması ve buradaki Türklere birtakım ayrıcalıklar verilmesi kararlaştırıldı. Böylece Misak-ı Milli sınırlarına dâhil olan Antakya-İskenderun yöresinin Suriye’de kalması, Güney cephesindeki çarpışmaları sonlandırabilmek adına istemeyerek de olsa kabul edildi. Bu durum, uygun zaman ve şartların oluşması beklendiğinden Lozan Antlaşması’nda da aynen kabul edildi. Bu çalışmada Mondros Mütarekesi’nden sonra Hatay coğrafyasında yaşanan işgal ve direniş hareketleri ele alınacaktır.

Atıf vermek için tıklayın.

Not: Crossref'te bulunan "Actions" sekmesi üzerinden atıf metnine ulaşabilirsiniz.