İstanbul’da Müttefikler Arası İşgal Yönetimi

I. Dünya Savaşı’nın sonlarında yaşanan iktisadi sorunlar, siyasi ve askerî koşullar Osmanlı Devleti’nin Mondros Mütarekesi’ni imzalamasına yol açtı. Mondros Mütarekesi, Boğazların açılmasına ve tahkimatların İtilaf devletleri tarafından işgaline izin vermekteydi. 13 Kasım 1918 tarihinde İngiltere, Fransa ve İtalya Mondros Mütarekesi’ni çiğneyerek İstanbul’u fiilen işgal altına aldılar. İşgal karşısında şaşkınlığa uğrayan ve protestoda bulunan Tevfik Paşa Hükûmeti, İstanbul’a gelen Müttefik kuvvetlerin konaklama, iaşe ve malzeme ile ilgili taleplerini karşılamaya çalıştı. Ancak bu talepler artarak devam etti. Osmanlı ordusunu tamamen dağıtmayı, askerî malzemeleri ve donanmayı ele geçirmeyi hedefleyen Müttefik Yüksek Komiserleri, İstanbul’dan ayrılmak zorunda kalan İttifak devletleri vatandaşlarına ait malvarlıklarına el koydular. Müttefik vatandaşları ise Kapitülasyonlar kaldırıldığı hâlde mali ve ticari konularda kendilerine sağlanan özel ayrıcalıklardan yararlandılar. Gayrimüslimler de işgal yönetimi tarafından kendilerine sağlanan özel ayrıcalıklardan dolayı Osmanlı Devleti ile bağlarını kopardılar ve hem devletle hem de Müslüman ahali ile karşı karşıya kaldılar. Gayrimüslimlerin ihbarı doğrultusunda kara listelere alınan şahısların tutuklanmaları ve cezalandırılmaları amacıyla Osmanlı Hükûmeti’ne baskı yapıldı. Tevfik Paşa Hükûmeti’nin Mondros Mütarekesi ile bağdaşmayan talepleri incelemek ve sorunları ortadan kaldırmak maksadıyla kurduğu Muhtelit (Karma) Mütareke Komisyonu da Müttefiklerin kontrolü altına girdiğinden işlevini yitirdi. İngiliz, Fransız ve İtalyan Yüksek Komiserleri ve Generalleri tarafından kurulan ve örgütlenen Müttefikler arası işgal yönetimi, Osmanlı Hükûmeti ve Padişah’ı direktifleriyle yönlendirmeye çalıştı. Bu yönüyle İstanbul işgal yönetimi, Mütarekenin özü, felsefesi ve hükümleri ile bağdaşmayan karar ve uygulamalara imza attı. Müttefikler arası işgal yönetimi İstanbul’da limanları, demiryollarını ve posta, telgraf ve telsiz hizmetlerini ele geçirdi. Müstemleke memleketlerindeki gibi kendi polis teşkilatını, mahkemelerini ve hapishanelerini kuran, seyahatler için vize uygulayan, sansürle basını susturmaya çalışan Müttefikler arası işgal yönetimi, Türkiye’nin Lozan Antlaşması’nı onaylamasıyla sona erdi.

Atıf vermek için tıklayın.

Not: Crossref'te bulunan "Actions" sekmesi üzerinden atıf metnine ulaşabilirsiniz.