İşgal İstanbul’unda Son Osmanlı Meclis-i Mebusanı (1920)

Mondros Mütarekesi’nin imzalanmasının (30 Ekim 1918) ardından üçüncü dönem Osmanlı Meclis-i Mebusan’ı 21 Aralık 1918’de Sultan Vahdettin tarafından feshedilmiştir. İttihatçıların güçlü olduğu bu meclisin feshi, Sultan Vahdettin ve Ahmet Tevfik Paşa hükûmetine hareket serbestliği kazandırmıştır. Ancak mütarekenin oluşturduğu iyimser hava Osmanlı coğrafyasının birçok bölgesinin, özellikle İzmir’in işgaliyle olumsuz bir sürece dönüşmüştür. Bir taraftan bu işgaller diğer taraftan Osmanlı Devleti’nin kaderi üzerine önemli kararların alınacağı ve onaylanacağı barış görüşmeleri, Ahmet Tevfik Paşa hükûmetinden itibaren seçimlerin yapılması ve yeni bir meclisin toplanması hususunu sürekli gündeme taşımıştır. Yeni bir Meclis-i Mebusan’ın açılması alınacak kararlara ve sorumluluklara tüm kesimleri ortak yaptığı gibi, anayasal anlamda uluslararası antlaşmalarda meclisin onayını alma zorunluğu da yerine getirilmiş olacaktı. Ahmet Tevfik Paşa ve Damat Ferit Paşa hükûmetlerinin MM’nin açılmasına dair çabaları, kabine üyeleri arasında ortak kanaatin oluşturulamaması, Anadolu Hareketi’nin güçlenmesi endişesi, gayrimüslimlerin seçimlere katılımını sağlamak, seçmen defterlerinin yenilenmesi gibi gerekçelerle ertelenmiştir. Ali Rıza Paşa hükûmetinin iktidara gelişi seçim hususunda kesin adımların atılmasını sağlayacaktır. Bu noktada Anadolu Hareketi ile Ali Rıza Paşa hükûmeti arasında 22 Ekim 1919’da varılan mutabakat, seçimlerin önünü tamamen açmıştır. Bu görüşmelerde seçimlerin yapılması ve meclisin açılması kararı da alınmıştır. Böylece Kasım-Aralık 1919 tarihleri arasında son Osmanlı Meclis-i Mebusanı için genel seçimler yapılmıştır. Bu seçimlerin en önemli bölgesi Osmanlı Devleti’nin başkenti İstanbul idi. Zira İstanbul seçimleri Osmanlı kamuoyunun ve politikacılarının tavrını görmek noktasında örnek oluşturacaktı. İtilaf Güçleri, Osmanlı merkezi otoritesi ve Anadolu Hareketi için bir yol haritası olabilecekti.

Atıf vermek için tıklayın.

Not: Crossref'te bulunan "Actions" sekmesi üzerinden atıf metnine ulaşabilirsiniz.