2023 Kahramanmaraş Depreminde Tasarım Hatalarının Deprem Hasarına Etkisi

2023 yılı Kahramanmaraş depremleri 50.000 den fazla insanın ölümüne sebep olurken, depremden 12 milyona yakın insan etkilenmiştir. Depremlerdeki bina hasarlarının toplam maliyeti 100 milyar dolardan fazladır. Deprem sonrasında yazar deprem bölgesinde yıkılan ve ağır hasar alan binalarda incelemelerde bulunmuş ve yıkıma neden olan hataları tespit etmiştir. Bölgede konut yapıları betonarme çerçeveli yapılar olup, sanayi yapıları betonarme prefabrik şeklindedir. Eski betonarme yapıların yanısıra, 2000 yılından sonra yapılmış ve hazır beton kullanılmış pek çok yapıda yıkılmıştır. İnşaa halinde natamam binalarında yıkıldığı veya ağır hasar aldığı durumlarda söz konusudur. Ağır hasar alan binalarda hak sahipliği devlete geçmekte olup, konut sahiplerinin binadaki eşyalarını dahi alması mümkün olmamaktadır. Betonarme yapılarda çok ciddi taşıyıcı sistem hataları yapılmıştır. Betonarme malzeme yetersizliği, donatı detaylandırma kusurları ve taşıyıcı sistem hatalarının yanında bina geometrisi ile ilgili pek çok hata tespit edilmiştir. Bina parsel geometrisinden başlayarak, bina geometrisi, mimari tasarım aşamalarında sistematik hata yapılmıştır. Donatı (inşaat demiri) detaylarındaki hatalar, etriye eksikliği kolonlarda ve kirişlerde ağır hasara ve yıkıma neden olmuştur. Kısa kolon hasarı, yumuşak kat oluşumu yaygındır. Betonarme binaların alt katlarının dükkan olması durumunda mafsallaşmalar zemin katta olmakta ve binanın aniden yıkılmasına yol açmaktadır. Hatay ilinde göçen binaların envanteri çıkarılmışolup, göçen yeni binaların %95 inin altında dükkan bulunmaktadır. Bu deprem göstermiştirki, mimarlar ve inşaat mühendisleri yaptıkları tasarımın deprem davranışı konusunda yeteri kadar bilgili değildir.