Metabolomiks ve Uygulamaları

Hücre içi ve dışında kimyasal tepkimelere substrat olarak giren, ya da tepkime sonucu ortaya çıkan küçük moleküller metabolit olarak bilinir. Sayıları milyonları bulabilen farklı metabolitlerin henüz bir kısmı tanımlanabilmiş, daha küçük bir kısmı ise ölçülebilmiştir. Metabolit analizleri için iki temel teknoloji kullanılagelmiştir: genellikle sıvı ya da gaz kromatografisi ile ayrıştırılan analitler kütle spektrometrisi ya da nükleer manyetik rezonans cihazları yardımıyla incelenir. Metabolitlerin epigenetik mekanizmaları etkileyerek gen düzenlenmesinde rol oynadıklarının anlaşılması ile bu alana olan ilgi artmış ve DNA, RNA ve proteinlerde olduğu gibi ‘omiks’ yaklaşımlarla incelenmeye başlamaları sonucu ‘metabolomiks’ alanı ortaya çıkmıştır. Çok sayıda metabolitin eş zamanlı ölçümünün gerçekleştirildiği ‘shotgun’ yaklaşımının yanı sıra, az sayıda metabolitin çeşitli koşullarda değişimlerini izleyen hedefli yaklaşımlar da sıklıkla kullanılmaktadır. Bu bölümde, benimsenen yöntemsel yaklaşımdan bağımsız olarak her metabolomiks çalışmasında dikkat edilmesi gereken hususlar tartışılmış; metabolomiks yaklaşımların özellikle kanser alanında kullanımına dair örnekler sunulmuş; büyük veri ve örnek bankalarının önemi vurgulanmıştır.