Akıllı Sağlık Sistemi ve Yapay Zekâ

 

Son yarım asırda moleküler biyolojideki gelişmeler sonucu yüksek hacimli modern teknolojiler yardımı ile canlı bir organizmadan genomik, transkriptomik, proteomik ve metabolomik seviyelerde yüksek miktarlarda büyük veriler (BigData) üretilmiştir. İstatistik bilimi ve bilişim teknolojilerinde de benzer hızda gelişmeler olmasına rağmen, biyoinformatik yöntemlerle büyük verilerin analizi ile hastalıkların altındaki mekanizmaların ortaya konulması ve etkin tedavi sistemlerinin geliştirilmesinde yeterli oranda gelişme kaydedilememiştir. Yakın bir gelecekte, özellikle gelişmiş ülkelerde sağlık hizmetlerinin tamamen akıllı sistemler aracılığıyla verilmesi öngörülmektedir. Bu dönüşümün, sistem biyolojisinin merkezinde olduğu büyük veri, yapay zekâ, entegre çoklu-omik ve kişiye-özgü tıp sacayaklarından oluşan bir yapı ile devreye gireceği öngörülmektedir. Bu yapının elde edilmesi başlangıçta maliyetli olsa da zamanla kişiye özel uygulamalar sayesinde daha ekonomik hale gelecektir. Çünkü insanların hem daha sağlıklı yaşaması mümkün olacak, hem muhtemel riskler önceden belirlenerek daha etkin ve özgül koruyucu önlemler alınabilecek, hem de oluşan patolojiler hastanın biyolojik altyapısına uygun tedavi sistemleri ile daha ekonomik olarak kontrol altına alınabilecektir. Bu bölümün amacı hem dikkatleri önümüzdeki yıllarda daha çok tartışılacak akıllı sağlık sisteminin muhtemel kurgularına çekmek, hem de modelin dinamiklerini ve yapılması gerekenleri kısaca özetlemektir. Bu sistemin temel sacayaklarından olmasını beklediğimiz ve son yıllarda hızla gelişmeye başlayan yapay zekâ bilimindeki gelişmeler ve akıllı sağlık sistemine uyarlamaları sistem biyolojisi merceği ile gözden geçirilecektir.