Târîh-i Askerî-i Osmânî

Çevrim yazısının aslına uygun bir şekilde okuyucularla buluşturulmasına gayret edilen Ahmed Cevad Paşa’nın üç ciltlik Târîh-i Askerî-i Osmânî eserinin ilk kısmı daha çok yeniçerilik teşkilatıyla ilgilidir. Yeniçeri Ordusu’nun kuruluşundan 1826 yılında ortadan kaldırılmasına kadar geçen sürede söz konusu askerî yapı ayrıntılı bir şekilde bu kısımda anlatılmaktadır. Yeniçeriliğin kuruluşu, bölümleri, subay takımı, kışlaları, meclisleri, kanunları, kullandıkları silahlar ve kıyafetleri, âdet ve merasimleri, çıkardıkları isyanlar ve teşkilatın ortadan kaldırılmasının sebepleri ilk cildin ele aldığı konulardır.

Yazarın el yazısıyla kaleme aldığı ikinci ciltte ise, III. Selim ve II. Mahmud  dönemi askerî ıslahatlar konu edilmiştir. Nizâm-ı Cedîd ve Asâkir-i Mansûre-i Muhammediye orduları bu bölümün ana başlıklarıdır. Yazma eser hüviyetindeki son ciltte, Osmanlı Devleti için bir dönüm noktası olan Tanzimat sonrası ordu reformu izah edilmektedir. Özellikle bugünkü ordu yapılanmasına referans olarak göstereceğimiz ″çoklu ordu sistemi″ne geçiş bu ciltte anlatılmaktadır. Sultan Abdülmecid döneminde yapılan askerî ıslahatlar, çoklu orduların oluşturulması, rediflerin yeni sisteme intibakı, ülke genelinde yapılan nüfus sayımı ve kur‘a faaliyetleri, ordu mensuplarının kullandıkları silahlar ve üniformalar, askerî nişan ve madalyalar, Kırım Harbi’nde müttefik ordular ile Osmanlı silahlı kuvvetlerinin durumu ve mukayesesi temel konular olarak ifade edilebilir.